Położenie administracyjne i geograficzne. Większość obszaru arkusza znajduje się we wschodniej części województwa śląskiego. Obejmuje fragmenty powiatów grodzkich Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec i Jaworzno oraz część gminy Sławków, należącej do powiatu będzińskiego. Niewielki, południowo-wschodni kraniec arkusza należy do gminy Bukowno (powiat olkuski) w województwie małopolskim.
Według podziału na jednostki fizycznogeograficzne (Kondracki, 2000), obszar arkusza znajduje się na Wyżynie Śląskiej, w większości w obrębie jednostki niższego rzędu – Wyżyny Katowickiej. Tylko jego część północno-wschodnia położona jest w granicach Garbu Tarnogórskiego.
Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia. Analizowany obszar ma charakter wyżynny. Garb Tarnogórski to płyta dolomitów i wapieni środkowego triasu, wznosząca się do 340–380 m n.p.m. i opadająca w formie progu tektoniczno-denudacyjnego na południe, ku Wyżynie Katowickiej. W tej części arkusza występują pagóry pochodzenia denudacyjnego, o zaokrąglonych stokach. Wyżyna Katowicka, wykształcona na podłożu węglonośnych skał karbońskich, obejmuje obszar o krajobrazie znacznie przekształconym antropogenicznie.
Znaczną część arkusza zajmują tereny przemysłowe i lokalnie silnie zurbanizowane. W rejonie Strzemieszyc Wielkich występują liczne wyrobiska po eksploatacji wapieni i łupków ilastych, a na wschód od Maczek – niecki osiadania po eksploatacji węgla kamiennego. Bardzo wyraźnie zaznaczają się przekształcenia powierzchni terenu spowodowane działalnością Huty Katowice (obecnie ArcelorMittal) – zwałowiska odpadów pogórniczych i poeksploatacyjnych oraz liczne nasypy i wykopy linii kolejowych, związane z zakładami pomocniczymi huty. W północnej i zachodniej części arkusza zlokalizowany jest rozbudowany system drogowy i liczne powierzchnie zrównania antropogenicznego pod terenami zabudowanymi. Na południu znajdują się rozległe wyrobiska kopalni piasku Szczakowa, prowadzącej intensywną eksploatację piasków podsadzkowych i budowlanych oraz sukcesywne zalesianie wyrobisk po ich wydobyciu. Wiele wyrobisk, różnego pochodzenia, nie podlega jednak rekultywacji. Część z nich jest wypełniona wodą, zasypana (często śmieciami) lub zarośnięta.
Cały obszar arkusza należy do dorzecza Wisły. Położony jest w obrębie zlewni Białej Przemszy i jej dopływów (Bobrek, Kozi Bród i Sztoła). Niektóre cieki mają uregulowane, kamienne lub betonowe koryta (Rakówka, Bobrek, kanał przepływający przez Strzemieszyce Wielkie), a rzeką o najbardziej naturalnym korycie jest Biała Przemsza, przepływająca przez południową część arkusza. Od południa zasila ją Kanał Główny, który odprowadza wody z terenu kopalni piasku Szczakowa (Ropka, Wyparło, 2004). Zlewnię Bobrka charakteryzuje gęsta sieć rowów melioracyjnych, drenujących tereny podmokłe. Na terenie Sosnowca Porąbki (Zawodzia) znajduje się sztuczny zbiornik wodny Balaton o powierzchni 9,7 ha i charakterze rekreacyjnym, częściowo zarośnięty.
Podziemna eksploatacja złóż węgla kamiennego ma duży wpływ na zbiorniki wód powierzchniowych. Powoduje zarówno ich osuszanie (jak w dzielnicy Sosnowca Ostrowy Górnicze), jak i powstawanie nowych zbiorników w wyniku osiadań powierzchni terenu (Sosnowiec Maczki).
Skutkiem intensywnej działalności przemysłowej jest zaburzenie stosunków wodnych i niewielka liczba źródeł. Do największych należą obszar źródliskowy w Strzemieszycach Wielkich i źródliska w Zakawiu.
Zabudowa i użytkowanie terenu. Tereny bez zabudowy zajmują 76% powierzchni arkusza, tereny z zabudową miejską 11%, a z zabudową przemysłową 13% (tabl. 2). Zabudowa miejska i przemysłowa Dąbrowy Górniczej i Sosnowca pokrywa północną i zachodnią część arkusza.
Nieużytki (zajęte najczęściej pod zabudowę przemysłową) i lasy zajmują po 46% powierzchni arkusza. Pozostałe rejony to użytki rolne (<1%), trawniki miejskie i ogródki działkowe (tabl. 3).
Gospodarka. Najważniejsze znaczenie gospodarcze ma przemysł hutniczy. Intensywnie rozwija się również działalność branż: szklarskiej, budowlanej, chemicznej, odzieżowej i przetwórstwa spożywczego.
Największe przedsiębiorstwa działające na omawianym arkuszu to: Huta ArcelorMittal (dawna Huta Katowice) i fabryka szyb samochodowych (Saint-Gobain Glass i Saint-Gobain Sekurit HanGlas) w Dąbrowie Górniczej, Kopalnia Piasku Szczakowa w Jaworznie oraz zespół terminali szerokotorowej linii hutniczej w Sławkowie (funkcjonują tu różne podmioty gospodarcze).
Oprócz produkcji przemysłowej intensywnie rozwija się działalność handlowa (hurtowa i detaliczna) oraz usługowa – gospodarka odpadami, zaopatrzenie w media, doradztwo i usługi bankowe, telekomunikacja, transport i oświata (Program…, 2003).