Przeglądowe zdjęcie geochemiczne Polski wykonane w latach 1990–1995 wykazało, że najpoważniejsze zanieczyszczenie środowiska występuje w regionie śląsko-krakowskim (Lis, Pasieczna, 1995a). Wieloletnia eksploatacja różnorodnych złóż regionu i rosnące zapotrzebowanie na wydobywane kopaliny przyczyniły się do napływu dużej liczby ludności i rozwoju miast, którego wynikiem jest powstanie aglomeracji górnośląskiej, największej i najgęściej zaludnionej w Polsce.
Stopień zanieczyszczenia regionu (szczególnie metalami ciężkimi oraz innymi pierwiastkami i związkami toksycznymi) stwarzający zagrożenie dla fauny, flory i zdrowia ludzi jest podobny, jak w innych regionach Europy, znanych z wieloletniej eksploatacji i przeróbki rud metali nieżelaznych: regionie Płowdiw w Bułgarii (Atanassov, Angelova, 1995;Velitchkova i in., 2003), Przybram w Republice Czeskiej (Rieuwerts, Farago, 1996), regionie Smolnik w Słowacji (Cicmanova, 1996), obszarach Plombiers – La Calamine w Belgii (Swennen i in., 1994, Cappuyns i in., 2005), Derbyshire w centralnej Anglii (Cotter-Howells, Thornton 1991; Thornton, 1994), Harz w Niemczech (Gäbler, Schneider, 2000) oraz w obszarze pogranicza czesko-niemieckiego (de Vos i in., 2005).
W badaniach regionu śląsko-krakowskiego (Lis, Pasieczna, 1995b, 1997, 1999) scharakteryzowano zasięg i natężenie najsilniejszych anomalii geochemicznych kadmu, ołowiu i cynku, rozciągających się od okolic Chrzanowa i Olkusza na wschodzie, po Bytom i Tarnowskie Góry na zachodzie. W tym obszarze rozpoczęto w 1996 roku realizację Szczegółowej mapy geochemicznej w skali 1:25 000, dostarczającej informacje przydatne do zarządzania środowiskiem naturalnym i podejmowania decyzji w powiatach i gminach.
Zdjęcie geochemiczne w skali 1:25 000 na arkuszu Jaworzno M-34-63-B-c jest kontynuacją szczegółowych prac kartograficznych finansowanych ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zlecenie Ministerstwa Środowiska.
Arkusz Jaworzno położony jest na pograniczu Górnego Śląska i Małopolski, we wschodniej części województwa śląskiego. Jego zachodnią część zajmuje miasto Jaworzno, w którym działalność przemysłu wydobywczego datowana jest na początek XIII w. Rozpoczęto wtedy eksploatację kruszców, a od schyłku XVIII w. – węgla kamiennego. Intensyfikacja kopalnictwa węgla kamiennego przypada na pierwszą połowę XIX w. oraz lata po II wojnie światowej. W wyniku restrukturyzacji przemysłu wydobywczego w ostatnim okresie zamknięto kopalnie węgla kamiennego (KWK) Jaworzno i Jan Kanty.
Północno-zachodnia część arkusza ma charakter przemysłowy (przemysł wydobywczy, energetyczny, szklarski, chemiczny) i jest przekształcona antropogenicznie (Preidl i in., 1995), zaś pokrycie jego części środkowej i północno-wschodniej stanowią głównie lasy.
Analizowany teren ma interesujące walory przyrodnicze. Na zachód od Ciężkowic utworzono obszar chronionego krajobrazu Dobra–Wilkoszyn i rezerwat Sasanki. Pierwotne formy krajobrazu w miejscach wydobycia kopalin skalnych metodą odkrywkową (w rejonie Ciężkowic i Szczakowej) uległy znacznym przekształceniom, stając się zarazem siedliskami specyficznej i cennej flory.
Wyniki badań geochemicznych, zaprezentowane w formie kartograficznej wraz z obszernym komentarzem tekstowym i zestawieniami tabelarycznymi, przedstawiają aktualny stan jakości gleb, osadów wodnych i wód powierzchniowych w stosunku do naturalnego tła regionalnego oraz obowiązujących normatywów prawnych. Informacje mogą być przydatne przy opiniowaniu projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, prowadzeniu postępowań związanych z wydawaniem decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych i pozwoleń wodnoprawnych, ocenie zagrożeń dla środowiska gruntowo-wodnego oraz wypełnianiu obowiązku nałożonego na starostów ustawą Prawo ochrony środowiska, tj. prowadzeniu okresowych badań jakości gleby i ziemi w ramach państwowego monitoringu.
Wersja elektroniczna atlasu dostępna jest pod adresem http://www.mapmapgeochem.pgi.gov.pl
W realizacji opracowania brali udział:
A. Pasieczna – koncepcja i projekt badań, nadzór i koordynacja prac, interpretacja wyników;
T. Kołecki, W. Markowski – pobieranie próbek;
T. Kołecki, W. Markowski, A. Dusza-Dobek, A. Pasieczna – bazy danych;
A. Maksymowicz, P. Pasławski, E. Włodarczyk – kierownictwo i koordynacja prac analitycznych;
M. Cichorski, J. Duszyński, Z. Prasol – mechaniczne przygotowanie próbek do analiz;
Witowska – chemiczne przygotowanie próbek do analiz;
E. Górecka, I. Jaroń,M. Jaskólska, D. Karmasz, J. Kucharzyk, B. Kudowska, D. Lech, M. Liszewska, E. Maciołek, A. Maksymowicz, I. Wysocka – analizy chemiczne;
W. Wolski, Z. Frankowski, P. Dobek – analizy granulometryczne;
A. Pasieczna, A. Dusza-Dobek – obliczenia statystyczne;
A. Pasieczna, A. Dusza-Dobek, T. Gliwicz – opracowanie map geochemicznych,
A. Pasieczna, A. Dusza-Dobek – charakterystyka obszaru arkusza;
S. Kurek, M. Preidl – geologia i złoża kopalin; antropopresja.